مبادی اخلاق در قرآن

عنوان: مبادی اخلاق در قرآن

مؤلف: آیت الله عبدالله جوادی آملی

مترجم: احمد زیلیچ

شابک: 9789958845093

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2013م

معرفی:

سخن ناشر

همیشه وقتی می خواهم مطلبی در باب اخلاق بنگارم، دست و دلم می لرزد. کسی باید در باره ی اخلاق بنویسد که خودش متخلّق باشد. از سوی دیگر، وقتی قرار باشد این مطلب برای مقدمه ی کتابی باشد از یکی از اساتید بزرگ معاصر که زمانی را در محضر او کسب فیض کرده ای و زانوی ادب و تعلیم نزد او زده ای، کار سخت تر می شود. اما چه باید کرد؟ به تعبیر شاعر خوش سخن، مولوی بزرگ:

آب دریا را اگر نتوان کشید                  پس به قدر تشنگی باید چشید

ما نیز مشک کوچک خودمان را آماده می کنیم و از این دریای بزرگ، به قدر وسعمان آب فراهم می آوریم، باشد تا نگارنده ی این سطور، خود نیز به اخلاقی متخلق گردد که در باره ی آن می نویسد و از روش علمی و فرهنگی استادی تبعیت کند که چندی در محضر او زانوی ادب و تعلیم در حوزه ی تفسیر موضوعی زده است.

اخلاق، شرط اول انسانی زیستن است. چنان مهم است که پیامبر ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلم، یکی از دلایل مهم برانگیختن خویش را «تتمیم مکارم اخلاقی» شمرده است. سخن گفتن از اخلاق در دنیایی که به شدت نیازمند آن است، از اهمیتی صدچندان برخوردار است. دنیایی که آدم ها خیلی از هم دور شده اند. درد بزرگ انسان معاصر، درد بی اخلاقی است و مکاتب گوناگونی که برای این مهم پدید آمدند، از یک نقیصه ی بزرگ در این حوزه رنج برده اند. بسیاری سخن از اخلاق می گویند و در هنگام تعلیم و تدریس علم اخلاق، خوب از عهده ی آموزش آن بیرون می آیند، اما وقتی پای عمل به تعالیم و آموزه های اخلاقی می رسد، سستی فراوان مشاهده می شود. درواقع، درد بزرگ انسان معاصر، ندانستن اخلاق نیست، عمل نکردن به آن است و یکی از ضروریات عمل، آگاهی از زمینه ها و بسترهایی است که آدمی را به اخلاق فرا می خواند. سؤال های زیادی مطرح است:

چرا باید آدمی مبادی آداب و متخلق به اخلاق باشد؟ مبادی و مبانی اخلاقی زیستن کدام است؟ خاستگاه اخلاق کجاست؟ چه رابطه ای بین دین و اخلاق هست؟ چه رابطه ای میان نگرش آدمی به جهان و انسان با اخلاق وجود دارد؟ سعادت و کمال انسانی به عنوان قله ی مباحث اخلاقی چیست؟ اخلاق مطلق است یا نسبی؟ نقش اراده و اختیار آدمی و کشش ها و گرایش های انسانی در اخلاق چیست؟ واقعاً چرا آدمی به اخلاق نیازمند است و منشأ این نیاز چیست؟ و.....

موارد فوق و سؤال هایی از این دست، مبانی اخلاقی زیستن آدمیان را روشن می سازد و بسیار مهم است. و چه خوب است کسی به این مبادی و مبانی بپردازد که خود دستی ارزشمند و حضوری قوی در حوزه ی اخلاق عملی دارد و یکی از آن بزرگان، حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی است.

آن استاد عزیز، خود به شدت مبادی آداب و متخلق به اخلاق است. خود دیده ام که وقتی در کنار دیگران می نشست، تکیه نمی کرد، با این که سنی از او گذشته بود. ادبیات گفتاری او به شدت اخلاقی است و هرگز زبان نامناسب در گفتار به کار نمی برد. نقدهای او در گفتار و نوشتار، بر دیگران عالمانه است و از دایره ی انصاف علمی هرگز خارج نمی شود. آرامشی در سیمای او هویداست که مخاطب را نیز به آن دعوت می کند.

او به سال 1312 در آمل؛ شهری در شمال ایران دیده به جهان گشود و پس از آموزش های مقدماتی در آمل و حضور مدت کمی در مشهد، با مهاجرت به تهران و قم، در محضر اساتید برجسته ای مانند فشارکی، شعرانی، فاضل تونی، الهی قمشه‌ای، محمدتقی آملی، امام خمینی، علامه طباطبایی، محقق داماد و میرزا هاشم آملی در عرصه های مختلف علمی از فقه، اصول، تفسیر، فلسفه، عرفان و.... کسب فیض کرد.

سپس خود وارد عرصه ی تدریس دروس گوناگون شد و دروس مختلفی را به شاگردان و علاقه مندان این عرصه ها تعلیم داد. اینک نیز درس‌های تفسیر قرآن، خارج فقه و خارج اسفار وی برای علاقه مندان و شاگردانش در قم برگزار می شود. آثار فراوانی از او در حوزه های مختلف علمی از فلسفه ی قدیم و جدید گرفته تا کلام قدیم و جدید، تفاسیر، حدیث، فقه، اخلاق، عرفان و.... به یادگار مانده است که اکثر آن ها در یک ویژگی اصلی منحصرند: قرآنی بودن.

استاد که از اساتید برجسته ی تفسیر به شمار می روند، پس از استاد بزرگوارشان علامه طباطبایی، راه ایشان را در عرصه ی تفسیر و احیای قرآن در حوزه های علمیه، به خوبی تداوم داد و شاگردان خوبی را تحویل جامعه داده است. ایشان اینک از مراجع معظم تقلید به شمار می رود.

گذشته از تفسیرهای ترتیبی و موضوعی که عموم آن ها انتشار یافته است، «تفسیر تسنیم» از ایشان هم چنان در دست تألیف است و تاکنون مجلدات بسیاری از آن منتشر شده است. این تفسیر به صورت تفسیر ترتیبی است که از ابتدای قرآن کریم آغاز شده و هم چنان ادامه دارد.

«مبادی اخلاق در قرآن کریم» و «مراحل اخلاق در قرآن کریم» دو جلد از مهم ترین کتب اخلاقی ایشان است که از سلسله تفسیرهای موضوعی ایشان محسوب می شود. کتاب «مفاتیح الحیات» که در حدیث و اخلاق رفتاری است، از جدیدترین آثار حضرت استاد است که اخیراً انتشار یافته و به شدت مورد استقبال مخاطبان واقع گردیده است.

کتابی که پیش رو دارید، محصول ارزشمندی در حوزه ی تفسیر موضوعی است که حضرت استاد برای علاقه مندان به این مباحث ارائه فرموده اند. مباحث این کتاب با صبغه ی فلسفی خود، در حوزه ی فلسفه ی اخلاق و فلسفه ی علم اخلاق است و نه مباحث اخلاقی. در واقع این کتاب برخی از مبادی اخلاق را از منظر آخرین پیام آسمانی؛ قرآن حکیم تبیین می کند و در چهار بخش کلی سامان یافته است:

بخش یکم تحت عنوان جهان بینی و اخلاق در چهار فصل به تأثیر متقابل جهان بینی و اخلاق پرداخته و از خاستگاه احکام اخلاقی سخن می گوید. پس از واکاوی کمال انسان از نظر دین، بحث سعادت روح و بدن را مورد بررسی قرار داده است.

بخش دوم تحت عنوان انسان و اخلاق مشتمل بر شش فصل است. پس از بررسی اخلاق گرایی انسان، تغییرپذیری خُلق و تأثیر و تأثر اخلاقی را به بررسی نشسته و پس از تبیین جاودانگی اخلاق، مباحثی را در شناخت اراده، میل و اختیار ارائه کرده و متعلم و معلم اخلاق را معرفی کرده است.

بخش سوم تحت عنوان اهمیت و آثار اخلاق، شش فصل اساسی دارد. پس از اهمیت علم اخلاق، منشأ نیاز به اخلاق تبیین شده و اهمیت تهذیب نفس برشمرده شده است. از آلودگی و طهارت روح سخن گفته و نقش اخلاق را در گرایش به لذت های برتر را تبیین کرده و در ادامه نیز نقش اخلاق را در کارگزاران نظام توضیح داده است.

بخش چهارم به موضوع فرزانگان و اخلاق اختصاص دارد و پس از یک بحث مقدماتی، در پنج فصل، اخلاق را از منظر فارابی، ابن سینا، عطار نیشابوری و صدر المتألهین وانموده است. ضمن این که به مقامات عارفان در نگاه ابن سینا نیز نیم نظری انداخته است.

مؤسسه ی علمی و پژوهشی ابن سینا در سارایوو، در راستای تلاش های علمی و فرهنگی خود، افتخار دارد ترجمه ی این کتاب ارزشمند را تقدیم ساحت علاقه مندان معارف اسلامی و انسانی نماید، باشد تا این کار، گامی هرچند کوچک در راستای توسعه ی اخلاق باشد.

آن چه باقی ماند عرض ارادت و خضوع صمیمانه نسبت به دست اندرکاران این تلاش ارزشمند است که اگر نبود مساعی و کوشش های آنان، این کار به خوبی سامان نمی یافت. مترجم، ویراستار، نمونه خوان و سایر برادران و خواهرانی که در پدیدآوری این اثر زحمت خود را کشیدند. در این جا لازم می دانم از برادر گرامی آقای نرمین هوجیچ که کار بازخوانی، تطبیق و اصلاح این اثر را بر عده داشت. کار تصحیح مطالب غامض فلسفی در ترجمه و انتخاب و ترجمه ی آیات مبارک قرآنی در کتاب هایی این چنین، چندان آسان نیست و این برادر به خوبی از عهده ی این کار برآمد. نیز در همین جا از کارکنان خدوم مؤسسه ی علمی و پژوهشی ابن سینا که بی تردید، تلاش های آنان در پشتیانی امور علمی و فرهنگی بر هیچ کسی پوشیده نیست. خدایشان قوت دهاد.

سخن آخر این که هیچ اثری بدون عیب نیست، به ویژه این که از زبانی به زبان دیگر ترجمه شود. سرّ ترجمه ناپذیری کامل زبان به زبان دیگر آن است که هر زبانی بار سنگین فرهنگی در موطن خود دارد و لزوماً در ترجمه ی یک زبان به زبان دیگر، همه ی آن بار فرهنگی منتقل نخواهد شد. خاصه آن که اولاً مطلبی سنگین و فلسفی باشد و ثانیاً ارتباط وثیق با قرآن کریم داشته باشد که این بیان، به صورت خاصّی بر ترجمه ناپذیری خود تأکید می کند. کتاب حاضر نیز از این مقوله مستثنی نیست. هم متن آن بن مایه های فلسفی قوی دارد و هم برگرفته از قرآن و درواقع تفسیر موضوعی آن است. بر این اساس، اگر خطا و اشتباهی در آن مشاهده شد، خرسند خواهیم شد که این خطا و اشتباه به ما انعکاس داده شود تا در بازنگری های بعدی، به آن توجه داشته باشیم و اصلاح کنیم.

از خدا خواهیم توفیق ادب                                بی ادب محروم ماند از لطف رب

و من الله التوفیق و علیه التکلان

محمدعلی برزنونی

استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه علمی و پژوهشی ابن سیناسارایوو

امام خمینی و جهان اسلام

عنوان: امام خمینی و جهان اسلام

مؤلف: علی داستانی بیرکی

مترجم: معمر کودریچ

شابک: 9789958845086

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2012م

معرفی:

مقدمه ناشر

این عصر را عصر خمینی نامیده اند و نام امام خمینی به اندازه ی کافی مشهور است، اما ابعاد وسیع راه روشن او هنوز ناشناخته است. جهان شمولی دین اسلام چنان که در آموزه های این دین آسمانی خاتم آمده است، در اندیشه ی امام خمینی نیز مشهود است. بینش وسیع امام خمینی مبتنی بر آموزه های قرآن کریم و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین، در آثار به جای مانده از آن امام عزیز و بیانات ایشان در مصدر ولایت امری، هنوز هم درس های راهگشای فراوانی دارد که قابل استفاده است. او درد جوامع اسلامی را می دید و همت همگانی را طلب می کرد تا عقب ماندگی مسلمین در ابعاد گوناگون جبران شود. عقب ماندگی که ریشه در استعمارزدگی دارد. استعماری که ابتدا دست به استحمار می زند و فرهنگ مسلمانان را مورد شبیخون قرار می دهد و سپس با استثمار منابع، راه خویش را هموار می دارد و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نیست و با کوبیدن بر طبل تفرقه، بر همه ی این کشورها حکومت می کند و این حکومت یا به شکل علنی است و یا به شکل کاملاً مخفی و بومی. تلاش امام برای بیدارسازی ملت های مسلمان و آگاهی آن ها از مشکلاتشان، جزو درس های ناتمام سیره ی آن بزرگوار است.

این کتاب، حاصل تأملی کوتاه در بیانات آن مرد بزرگ است و در پنج فصل سامان یافته است:

فصل اول نهضت اسلامی ایران را الگویی برای جهان اسلام معرفی کرده و اسلام و انقلاب اسلامی را مایه ی امید مستضعفان جهان دانسته است .

فصل دوم بیداری را عامل تحول همه ی انسان ها دانسته و هراس دولت های وابسته را از این بیداری مورد توجه قرار داده و آن را موجب نجات از گرفتاری ها خوانده و برپایی عدالت اسلامی را خواستار شده و رسالت علمای اسلام را مورد تأکید قرار داده و با دعوت به اتحاد و برادری بین همه ی مسلمین، به حرکت دشمنان علیه اسلام اشاره کرده است.

فصل سوم چالش ها و فرصت های این بیداری را برشمرده و از تفرقه، غفلت، بی مسؤولیتی، وابستگی، شعار بدون عمل، تحقیر ملت، اختلاف سران کشورهای اسلامی، بی توجهی به تعالیم قرآن مجید، نقشه های استعمارگران، عدم تفاهم، خیانت برخی سران، ناآگاهی مردم، منفعل بودن، بی برنامه بودن و... پرهیز داده است.

فصل چهارم به راهکارها اشاره کرده است و به این سؤال پاسخ داده است که: چه باید کرد؟ بازیابی شخصیت اسلامی، توجه به فرهنگ خودکفایی اسلام، توجه به فرهنگ و اصالت دینی، تکیه بر فرهنگ اصیل اسلامی و عمل به آن، استقلال طلبی، توجه به مسایل اسلامی، دعوت به برادری و اتحاد، توجه به تکلیف دینی، کنارگذاشتن اختلاف ها، ایجاد هماهنگی، تفاهم، دوری از خودباختگی و هوشیاری، از جمله مباحثی است که مورد اشاره قرار گرفته است.

فصل پنجم نیز موضوع حمایت از ملت ها، همراهی با مستضعفان، بیزاری از استعمارگران و دفاع از فلسطین را مورد بحث قرار داده است.

شایان ذکر است که مباحث فوق، بخشی بسیار اندک از مباحث بسیاری است که امام خمینی در زمان های مختلف در این خصوص بر زبان مبارک خویش جاری ساخته اند. این مؤسسه تاکنون چندین کتابچه از بیانات حضرت امام خمینی پیرامون مسایل مختلف به علاقه مندان تقدیم کرده است و اینک نیز افتخار دارد که در راستای اقدامات علمی و فرهنگی خویش، کتاب امام خمینی و جهان اسلام را فراروی علاقه مندان مکتب امام خمینی بنماید.

محمدعلی برزنونی

استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه علمی و پژوهشی ابن سینا؛ سارایوو

مصطفی چمران - مردی برای همیشه

عنوان: مصطفی چمران - مردی برای همیشه

گردآورنده: محمد علی برزنونی

مترجم: معمر کودریچ

شابک: 9789958845079

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2012م

معرفی:

پیش گفتار

نوشتن و گفتن در باره ی مردان بزرگی که در دوران خود تاریخ ساز بوده اند، چندان آسان نیست. برخی از انسان ها اگر چه در زمانی خاص و مکانی ویژه زیسته اند، اما اینان فارغ از زمان و مکانی اند که در آن زندگی کرده اند. اینان چرخ های تاریخ را به نوعی در چرخش می آورند که آیندگان نیز بر آن می نشینند و روند زندگی خویش را به صورتی خاص تدبیر می کنند. اینان انسان هایی اند که در میان ما و در زمین زیسته اند، اما آسمانی اند. و به همین دلیل نیز شنیدن از آنان مبارک است و گفتن از آنان مبارک تر.

شهید بزرگوار دکتر مصطفی چمران یکی از این مردان بزرگی بود که در همین نزدیکی ها می زیست. با ما بود و از ما، ولی فراتر از زمان و مکان زیست و پیام رسانی اندیشمند، برای آیندگان شد. او از ابدیت آمده بود و مردی بود و هست برای همیشه؛ همیشه ی تاریخ انسان.

آن چه در این مجموعه آمده است، نمی اندک از یم بزرگی است که آن شهید عزیز برای ما به یادگار گذاشته است. پس از نیم نگاهی به زندگی آن عزیز جاودانی، چمران را به روایت همسر لبنانی آن شهید «غاده جابر» به نظاره می نشینیم. کسی که سال های طولانی زندگی خود را با او گذرانیده و فراز و نشیب های فراوانی را در این مسیر طی کرده است. او پس از این سال ها، هنوز هم سؤال دارد که: چمران کیست؟ و این سؤال، بارها و بارها تکرار می شود؛ چرا که چمران مرد صالح خدایی بود که «یک روز قدم زد در این سرزمین به خلوص» و مردان خدا در چنبره ی زمان و مکان گرفتار نمی شوند و آلودگی ها، نور آنان را خاموش نمی سازد. هنوز هم او چمران را به درستی «بی نهایت» می خواند و به واقع چنین است.

در بخشی دیگر، مروری کوتاه داریم بر بخشی از سخنرانی های آن شهید در ماه مبارک رمضان یک سال قبل از شهادت آن عزیز. در یک گفتار از خدا، روح و عالم غیب سخن می گوید و برای شناخت آن ها، فلسفه ی شناخت انسان در سه مبنای «جسم، نفس و روح» مطرح و به کمک دو پدیده ی مهم و روزمره: «خواب» و «پاراسایکولوژی یا تله پاتی» به آن موضوع اساسی پرداخته شده است. در گفتار دیگر، روش قرآن مجید در اثبات خدا یا به تعبیر دیگر «وجدان خدا» به طریق بیدارکردن فطرت انسانی و هشداردادن به او به استناد آیاتی از قرآن کریم مورد بحث قرار گرفته و موضوع شناخت خدا در حد ظرفیت انسان ها که جملگی در مقابل ذات خدا و علم او صفر است، مطرح می شود. به دنبال آن، راه های رسیدن به حقایق بررسی می شود که عبارت است از: «حواس پنج گانه، تفکر و تعقل، الهام و اشراق». با حواس پنج گانه با خطاهای زیادش و تکامل و پیشرفت تدریجی اش، به علوم تجربی و مادی دست یافته می شود. با تفکر و تعقل، اگرچه در مرحله ای بالاتر از علوم تجربی مادی، علوم ریاضی و فلسفه و منطق فراچنگ می آید، اما باز هم همیشه و همه جا ثابت و صادق نیست؛ چه سنگ بنای آن نیز تجربه و حواس پنج گانه و نهادهای درونی آدمی است. با الهام و اشراق به عنوان معرفتی قلبی، انسان قدرت شناختن و دریافتن روح، عالم غیب و خدا را می یابد. در پایان این گفتار نیز در مقوله ی علم و فلسفه، موضوع نادرست «علمی بودن یک فلسفه» مورد نقد منطقی قرار گرفته است.

در گفتار دیگر، اصول اساسی مهم ترین مکابت بشری و الهی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مطالعه، سه بنیان برای هر مکتب به عنوان اساس مطرح شده است: «اساس فلسفی، اساس اقتصادی، اساس سیاسی و حکومتی». هر مکتبی، مجموعه این سه اساس بوده و یک سیستم را تشکیل می دهد و مبتنی بر این سه اساس اصلی در هر مکتب، سایر اصول مورد بررسی قرار می گیرند. در ادامه این گفتار، سه مکتب مهم موجود در دنیای کنونی مورد مقایسه قرار گرفته است: «کمونیسم، کاپیتالیسم، اسلام». مکتب کمونیسم معتقد به اصالت ماده و نفی ماورای ماده یا ماتریالیسم است و بر شناخت عینی ماده تأکید می ورزند. مکتب کاپیتالیسم معتقد به اصالت ذهن یا ایده آلیسم است و بر شناخت ذهنی ماده اصرار دارد. مکتب اسلام معتقد به اصالت خدایی است که خالق ماده و نیز ذهن است و به وجود ماده مستقل از ذهن اصرار دارد.

در پایان این گفتار نیز در باب جبر و اختیار سخنی آورده است و نگاه سه مکتب را در این خصوص مطرح ساخته و بر نگاه درست در این خصوص که نه جبر است و نه اختیار مطلق، بلکه امری میانه ی این دو، تأکید می ورزد.

در بخشی دیگر، تلاش کرده ایم به بعدی ویژه از این انسان بزرگ اشاره ای داشته باشیم. آدمی وقتی با خود و خدای خود تنها می شود، روح لطیف و احساس عمیق خود را آشکار می سازد. این جلوه ی جمال جمیل الهی، یا در هنر با سطوح مختلف و متنوع آن نمایان می شود یا در ادبیات با ابعاد وسیع آن. وقتی این جلوه در نیایش و مناجات با آن معشوق حقیقی جلوه گر شود، زیباترین نماد روح عاشق را نشان می دهد. آن شهید وقتی با خود و خدا تنها می شد، روح عرفانی خویش را به نمایش می گذاشت و ارتباط عمیق و روحانی خویش را با مبدأ هستی در قالب معنویتی راستین به یادگار می گذاشت. نیایش های ساده ی او با ذات اقدس الهی در این دنیای پر فراز و نشیب، نجواهای ماندگار یک عارف حماسه ساز است با مطلوب همیشگی انسان بی نهایت خواه و بی نهایت طلب که در غوغای زندگی و در فضای خاکی همین زمین، والاترین مفاهیم و ژرف ترین احساسات زیبایی خواهانه و عاشقانه را در گفتگویی ویژه با آفریدگار زیبایی ها به ارمغان گذاشته است. رازهای یک دل عاشق است با معشوقی از جنس حقیقت که آدمیان در کشاکش دهر او را به فراموشی سپرده اند و در این فراموشی، سخت دل خوش اند. نیازهای یک قلب شیفته است با محبوبی از جنس ابدیت که آدمیان در تلاطم زندگی روزمرده از او غافل شده اند و در غفلت، سخت گرفتار. این نجواها و رازگویی ها و نیازخواهی ها، در این وانفسای گم گشتگی و حیرت زدگی انسان امروزی، حقیقت انسانیت آدمی را فرایاد می آورد؛ حقیقتی که متأسفانه در گیر و دار زندگی و درهیاهوی غفلت زده ها، فراموش شده است و آدمیان غافلانه به دنبال این حقیقت خویش می گردند و در این جستجو به معنویت های کاذبی دل خوش می دارند که مگو و مپرس!

واپسین بخش نیز حاوی پیوست هایی است که ضروری می نمود. هم پیام امام خمینی رضوان الله تعالی علیه به مناسبت شهادت آن بزرگوار را زیب این کتاب کرده ایم. هم بخشی از خاطرات امام خامنه ای حفظه الله تعالی را آورده ایم. هم تعدادی از دست نوشته های آن عزیز را گوشواره ی تزیین کتاب ساخته ایم و هم تصاویری از آن بزرگ را ضمیمه کرده ایم.

باشد تا این کتاب، گامی کوچک باشد در شناخت مردی بزرگ.

محمدعلی برزنونی

استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه علمی پژوهشی ابن سینا

سارایوو

باسمه تعالی

سخن ناشر

همیشه وقتی قلم به دست می گیرم تا به عنوان ناشر مقدمه ای بر کتاب های این مؤسسه بنویسم، دستانم می لرزد. مخصوصاً وقتی قرار است این مقدمه بر کتابی باشد در باره ی یکی از مردان بزرگ این روزگار. این مردان، بزرگ اند و بزرگی می آفرینند.

شهید بزرگوار دکتر مصطفی چمران که مرد صالح خدا بود در روی زمین؛ خالصانه بر اعتقادات درستش پای فشرد و فروتنانه قدم همت خود را در اصلاح گری برداشت. او اینک در میان ما نیست، اما آثار وجودی او، نوشته های او، گفته های او، و راه روشن او به روی ما گشاده است. غفلت از این مردان خدا، زیبنده نیست. زندگی و تلاش آنان درس آموز است. زانو زدن در محضر آنان، درس های فراوانی را به ما می آموزد. و این زانو زدن به دو گونه است: گاه آن مرد بزرگ پیش روی ماست و ما در کلاس درس او ، از او کسب فیض می کنیم و گاه این بزرگ، حضوری فرهنگی و فکری دارد و ما از آثار ماندگار او بهره می جوییم. این هر دو بهره گیری است و آن هنگام که از حضور فیزیکی این مردان خدا بی بهره می شویم، حضور معنوی آنان را پاس می داریم.

مؤسسه ی علمی و پژوهشی ابن سینا در سارایوو افتخار دارد در راستای تلاش ها و خدمات علمی و فرهنگی خود، یکی از منشورات خویش را در باره ی آن بزرگ جاویدان قرار دهد. در این کتاب تلاش شده است تا هم زندگی آن مرد بزرگ مرور شود و هم گفتارهای او تقدیم ساحت علاقه مندان شود و هم دست نوشته های نجواگونه ی او در اختیار قرار گیرد، باشد تا شمه ای از عطر وجودی آن عزیز را در مشام جان خوانندگان بپراکند.

جا دارد در این فرصت از همه ی کسانی که به نحوی در پدیدآوری این اثر نقش کلی یا جزیی داشته اند و ما را یاری کرده اند تا این کتاب به زیور طبع آراسته شود، سپاس صمیمانه و فروتنانه ی خویش را اعلام دارم. از خدای سبحان توفیق خدمت خالصانه را برای آنان آرزومندیم.

محمدعلی برزنونی

استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه علمی و پژوهشی ابن سینا

سارایوو

1.      سخن ناشر

2.      پیش گفتار

3.      زندگینامه

4.      انسان و خدا، مجموعه سخنرانی های شهید چمران درباره خدا، برگرفته از کتاب:

"انسان و خدا"، مصطفی چمران، گردآوری: مهدی چمران، انتشارات نور بخش، چاپ دوازدهم؛ 1389

5.      نیمه پنهان ماه؛ خاطرات همسر شهید چمران، برگرفته از کتاب: "چمران به روایت همسر شهید"، حبیبه جعفریان، انتشارات روایت فتح، چاپ هجدهم؛ 1389

6.      نیایش ها، گزیده ای از نیایش های شهید چمران برگرفته از دو کتاب: "نیایش ها"، مصطفی چمران، گردآوری: مهدی چمران، سازمان چاپ و انتشارات، چاپ دهم؛ 1390 و "خدا بود و دیگر هیچ نبود"، مصطفی چمران، گردآوری: مهدی چمران، سازمان چاپ و انتشارات، چاپ بیست و ششم؛ 1390

7.      پیام امام راحل به مناسبت شهادت شهید چمران و گزیده ای از بیانات امام خامنه ای درباره ایشان

8.      دست نوشته ها و تصاویری برگزیده از آن شهید بزرگوار

سراج القلوب

عنوان: سراج القلوب

مؤلف: دکتر نامیر کارا خلیل اویچ

شابک: 9958845059 

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2012م.

 معرفی:

سراج القلوب یکی از آثار ادبی در زبان فارسی با نثری ساده و روان و البته تعلیمی با نگاه پندآموزی است. این کتاب، حاوی موضوع هایی مهم نظیر آفرینش آسمان و زمین و شگفتی های آن ها، شرح حال پادشاهان و فراعنه، سرگذشت های عجیب پیشینیان، داستان هایی از پیامبران آسمانی با بن مایه هایی اخلاقی، مباحث و مسایل مذهبی و نیز افسانه ها و اساطیری است. مؤلف آن، خواجه امام ابومنصور سعیدبن محمد قطان غزنوی است. در اواخر قرن ششم هجری قمری و اوایل قرن هفتم به طریق سؤال و جواب در چهل و چهار باب نگارش یافته است.

این کتاب در واقع رساله دکتری آقای نامیر کارا خلیل اویچ در رشته زبان و ادبیات فارسی است که در سال 1384 بوسیله مرکز نشر دانشگاهی در تهران به زبان فارسی انتشار یافته است و موسسه ی علمی پژوهشی ابن سینا ترجمه بوسنیایی آن را در 347 صفحه در ماه می 2012 میلادی به زیور طبع آراسته و به محضر ارباب فرهنگ و ادب و شیفتگان اندیشه تقدیم می دارد.

اثر حاوی یک مقدمه ی کوتاه از ناشر و متن ترجمه شده از کتاب است که متن فارسی آن نیز در کتاب آمده است.

پشت جلد اثر مزین به تقریظ سه تن از اساتید بزرگوار است:

1.      استاد دکتر روح الله هادی،

2.      استاد دکتر فهیم نامتاک،

3.      استاد دکتر عدنان سیلایجیچ.

باسمه تعالی

مقدمه ی ناشر

کتاب «سراج القلوب» یکی از آثار در زبان فارسی با نثر تعلیمی است که حاوی موضوع هایی نظیر آفرینش آسمان و زمین و شگفتی های آن ها، شرح حال پادشاهان و فراعنه، سرگذشت های عجیب پیشینیان، داستان هایی از پیامبران آسمانی بر بن مایه هایی اخلاقی، مباحث و مسایل مذهبی و نیز افسانه ها و اساطیری است که مولف آن، ظاهراً خواجه امام ابومنصور سعید غزنوی است و در اواخر قرن ششم هجری قمری به طریق سوال و جواب- که روش رایجی در نگارش در میان فارسی زبانان به ویژه در تألیف های دینی و تعلیمی بوده است- در چهل و چهار باب و البته تا اندازه ای با نوآوری در روش پرسش و پاسخ، نگارش یافته است. در این میان، پرسش های یهودیان از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم و پاسخ های آن بزرگوار و نیز پرسش هایی از امیر مومنان علیه السلام در 81 بند، جزو خواندنی های کتاب محسوب می شود. مصصح ارجمند این اثر آقای دکتر نامیر کارا خلیلویچ با راهنمایی و مشاوره ی استادان ایرانی، با نگاهی علمی به تصحیح انتقادی این اثر همت گماشته و مقدمه ی ارزشمندی در این خصوص نگاشته اند.

موسسه علمی پژوهشی ابن سینا در سارایوو افتخار دارد که در راستای تقویت پایه های علمی و پژوهشی و آشنایی با برخی آثار گذشتگان و پیشینه ی تاریخی، ترجمه ی این اثر را به زبان بوسنیایی تقدیم ساحت علاقه مندان علم و ادب نماید.

امیدواریم ترجمه ی این اثر و سایر آثار مشابه، زمینه ی آشنایی بیش تر با پیشینه ی تاریخی و فرهنگی را فراهم آورد و گام هایی در راه تعامل فرهنگی مناسب و موثر برداشته شود.

مدیر موسسه علمی پژوهشی ابن سینا

محمدعلی برزنونی

سارایوو نوامبر 2011

سخن ناشر

پیش گفتار

مقدمه در باره مؤلف

در مورد اثر تصحیح شده ی حاضر

متن تصحیح شده به فارسی

فصل اضافه شده

ترجمه اثر تصحیح شده به بوسنیایی

ترجمه فصل اضافه شده به بوسنیایی

خلاصه

خلاصه به انگلیسی

منابع

کتاب شناسی

فهرست اعلام و اصطلاحات

تصاویر متن اصلی

نسبت دموکراسی و مکتب های سیاسی

 عنوان: نسبت دموکراسی و مکتب های سیاسی

مؤلف: غلامرضا بصیرنیا

مترجم: صباح الدین شاریچ

شابک: 9789958845062 

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2012م.

معرفی:

کتاب حاصر قصد دارد به بررسی نسبت دموکراسی با سایر مکاتب سیاسی بپردازد و وجوه اشتراک و افتراق آنها را مشخص نماید برای دستیابی به این شناخت در هفت فصل به بررسی زمینه های تاریخی، اقتصادی و فرهنگی دموکراسی پرداخته و ریشه ها، علل پیدایش و رویش این اندیشه و اصول و مبانی دموکراسی و تبیین حاکمت مردم، برابری، آزادی، قانون اساسی و رضایت و قبول عامه، اتقادپذیری و پاسخگویی را بررسی نموده ایم. در ادامه به ابزارهای اجرا، عملیاتی نمودن و تقویت روح دموکراسی پرداخته و در این راه، انتخابات، وسایل خبری (تلویزیون، رادیو، مطبوعات، اینترنت و سایر وسایل صوتی و تصویری) احزاب و گروههایی ذی نفوذ را به عنوان ابزارهای دموکراسی بررسی کرده ایم.

نسبت حقوق بشر و دموکراسی از مباحث بسیار مهم می باشد. ما حقوق بشر را به عنوان یک مکتب سیاسی نمی شناسیم ولی از جهت اهمیت بحث سعی نموده ایم رابطه این دو را نیز مشخص نمائیم. برای تعیین حدود دموکراسی و شفاف سازی آن، به بررسی نسبت دموکراسی با لیبرالیسم، سوسیالیسم، فاشیسم و آنارشیسم به عنوان مکتبهای عمده غرب پرداخته و تلاش نموده ایم رابطه هر یک از این مکاتب را با دموکراسی حلاجی نمائیم. در بحث مردم سالاری دینی سعی شده است دیدگاههای مختلفی که در این زمینه وجود دارد در سه دسته، جمع بندی شود و آنگاه دیدگاه امام علی (ع) امام خمینی (ره) و آیت ا... خامنه ای و فهی هویدی و محمد سلیم العواء، شیخ سعید حوی، یوسف قرضاوی، استادانور للجندی و اخوان المسلمین در زمینه مردم سالاری دینی و نسبت اسلام و دموکراسی بیان شود. در پایان این مبحث به نتیجه گیری از بحث مردم سالاری دینی و نظر گاه آن را در مورد مشروعیت، قدرت، مشاکرات، و اعمال حاکمیت پرداخته ایم. در پایان کتاب نیز به بررسی کسترش نظامهای دموکراتیک در قرن 20 در بیشتر نقاط جهان اعم از خاورمیانه، آسیای جنوب شرق و مرکزی، اروپای شرقی، آمریکای لاتین علی رغم تجربه های تلخ (جنگ جهانی اول و دوم و وقوع جنگهای متعدد در این قرن)، به چشم انداز دموکراسی و مشکلات پیش روی آن نظر افکنده ایم.

باسمه تعالی

مردم ­سالاری دینی؛ نمادی از دموکراسی حقیقی در جهان معاصر

نقش تأثیرگذار مردم و حضور مسؤولانه­ی آنان در شکل­گيري حکومت و نحوه­ی اداره­ی جامعه، از جمله موارد بسیار با اهميتي است که ريشه در تاريخ سياست مدن و حکومت­هاي جوامع انساني دارد. اين مفهوم کهن، در غرب امروزین تحت عنوان دموکراسي خودنمايي مي­کند و عامدانه به عنوان يک روش حکومتي مطلوب بر سایر جوامع تحميل مي­شود. مبناي شکل­گيري اين روش حکومتي در غرب، تفکر اومانيسم و انسان­محوري به جاي خدامحوري در انديشه­ی سکولاریسم و عرفی­انگاری و جدایی­انگاری دین و دنیا است که پیامد آن عينيت­يافتن ليبراليسم در اروپای جديد و کشاندن اروپاي اريستوکرات به اروپاي دموکرات بود و پیرو آن نیز «امپرياليسم» و «سرمايه­داري» نسج، توسعه، نظم و نسق يافت. رفته­رفته همین روش، به عنوان مطلوب­ترین روش حکومتی و حتی در مواردی به عنوان ارزش و هدف در بدنه­ی سیاسی جوامع دیگر با فرهنگ­ها و هنجارهای متفاوت تحمیل شد و در ساحت اندیشه و عمل و گفتمان سیاسی دنیا، به­ویژه دموکرسی لیبرال به نوعی تابوی فکری تبدیل شد که امکان هرگونه نقدی را از دیگران می­گرفت. این نظریه، اینک هم در حوزه­­ی تئوریک با سؤال­های نظری جدی روبرو شده است و هم در مقام عمل با چالش­هایی عملی مواجه گشته است. بگذریم از این­که بحران دین و معنویت در جهان کنونی نیز بر ابهام این روش افزوده است.

در بحث از رابطه­ی اسلام و دموکراسی دو دیدگاه کلی قابل شناسایی است:

الف) ناسازگاری: غیرمسلمانان اسلام­هراس نظیر ساموئل هانتینگتن و برنارد لوئیس که به­غلط اسلام را خودکامه می­پندارند و مسلمانان غرب­هراس نظیر  مرحوم ابوالاعلی مودودی که دموکراسی را یکسره فاسد می­شمارند.

ب) سازگاری: غیرمسلمانانی نظیر رابین رایت، گونار میردال، جان وال، جان اسپوزیتو، گراهام فولر و برخی مسلمانان که معتقدند نظام سیاسی اسلام بر پایه­ی شورا قرار دارد. افرادی نظیر ضیاءالدین سردار، راشد الغنوشی، حسن الترابی و خورشید احمد.

حق آن است که در اندیشه و تفکر اسلامی، حاکمیت از آن خداوند سبحان است و مردم در این نوع حکومت، از طریق اطاعت از «اولی الامر» به نوعی شکوفایی جمعی دست می­یابند و به درجه­ی عالی تقوای الهی و قرب سبحانی می­رسند. بر این اساس، در اسلام خدا و مردم در دو سوی یک طیف بنیادین قرار می­گیرند. شاید بتوان از نوعی سازگاری مشروط میان اسلام و دموکراسی سخن گفت.

می­توان در نگاهی دقیق، در نگاه اسلامی، از «مردم­سالاری دینی» سخن گفت. مردم‏سالاری دینی، حرفی نو و سخن جدیدی در گفتمان سیاسی است كه توجه بسیاری از ملت‏ها، شخصیت‏ها و روشنفكران عالم را به سوی خود جلب كرده است. این مردم‏سالاری، برخاسته از دین است و ریشه‏های عمیق مذهبی دارد.

مردم­سالاری دینی در بستر مبانی سیاسی اسلام و متأثر از آموزه‏های گرانسنگ قرآن و سنت روییده و بر آن است تا ضمن پاسداشت حقوق مردم در حوزه­ی سیاست و اداره­ی امور جامعه، از الگوهای حكومتی استبدادی پرهیز نماید و اصول و مبانی ارزشی را رعایت کند. از این رو، روش کسب قدرت و حفظ آن به عنوان وسیله­ای برای اعلای کلمه الله باید مبتنی بر اخلاق باشد. در اسلام کسب قدرت به هر قیمتی وجود ندارد. روش­ها هم باید مثل ارزش­ها از روایی برخوردار باشند. در مردم­سالاری دینی دین در خدمت سیاست­های سلطه­طلبانه قرار نمی­گیرد، بلکه حوزه­ی سیاست و اداره­ی امور جوامع انسانی جزیی از قلمرو دین محسوب می­شود. در نظام مردم­سالاری دینی، ارزش­مداري و حق­مداري رواج دارد. در این حکومت، مردم باید از ظلمات به سوی نور بروند و مسیر کمال مختارانه­ی خویش را بپیمایند. حرکت به سمت نور اخلاص، نور صفا، نور تقوا با دوری از خودخواهي، خودپرستي، شهوت و محصوربودن در مسايل شخصي در این حکومت، موجب نورانی­شدن جامعه می­شود.

اساساً اصل توحید صدرنشین همه­ی بحث­ها و از جمله بحث سیاسی و اجتماعی است. توحید در مفهوم اسلامی آن، علاوه بر یکتابودن خداوند، به معنی خدامرکزی در اندیشه­ی مسلمان و یکی­بودن هستی و زندگی است. بدین معنا که زندگی در کلیت خویش برنامه­ی بندگی واحدی است که تمام مسایل عام و خاص آن در اجزای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... به هم پیوسته است. یعنی جامعه­ی انسانی در حرکت خود کل واحدی تلقی می­شود که مسیر استکمالی اختیاری خویش را به سوی سعادت راستین می­پیماید.

حکومت اسلامی اساساً یک حکومت «مبتنی بر قانون اساسی» برگرفته از قرآن و سنت است. نظام سیاسی اسلام واجد مشارکتی متعهدانه است. ضمن این­که پاسخگویی پیامد ضروری یک نظام مبتنی بر قانون اساسی و مشارکتی است. در این حکومت، کشور متعلق به مردم است و خود مردم متدین، از اصالت برخوردارند. از این رو، ادای حق مردم، جلب رضایت مردم و خدمتگزاری خالص و بی­ریا و پاسخگویی به آنان، امری عبادی است که تکلیف زعمای قوم و مسؤولان نظام دینی محسوب می­شود و وظیفه­ی مسؤولان به کارگیری تمام توان برای خدمت به مردم، منت­نگذاشتن به مردم در قبال کارهاي انجام­شده، مبالغه­نکردن در گزارش عملکردها، پرهيز از دادن وعده­هاي بدون عمل، خودداري از خودمحوري و خودخواهي در قبال مردم و ندادن دستور و امر و نهي به مردم به واسطه برخورداري از مقام و منصب، تلاش براي کسب رضايت مردم برای دست­یافتن به رضایت الهی، رسیدگی به امور مردم و تأمین رفاه، آسایش همراه با آرامش و حل مشکلات آنان و خودداري از کسب رضايت صاحبان قدرت و ثروت، از جمله وظايف مهم مسؤولان نظام مردم­سالار دینی در اسلام است.

در حکومت مردم­سالار دینی، اداره­ی کشور به معناي حاکميت کسي يا کساني بر مردم و حق يک جانبه نيست بلکه حق دو جانبه است و حق طرف مردم، کفه­ی سنگين­تر آن است. مردم­سالاري ديني، داراي دو وجه مشخص است:

1. يک وجه آن نقش مردم در تشکيل حکومت و انتخاب مسؤولان است. تشكیل نظام به وسیله­ی اراده و رأی مردم صورت می­گیرد؛ یعنی مردم نظام و مسؤولان نظام و دولت را انتخاب می‏كنند. مردم باید انتخاب كنند، بخواهند، بشناسند و تصمیم بگیرند تا تكلیف شرعی درباره­ی آن­ها منجز شود. بدون شناختن، دانستن و خواستن، تكلیفی نخواهند داشت.

2. وجه ديگر آن رسيدگي جدی و اهتمام تام به مشکلات مردم توسط مسؤولان و منتخبان است.

درواقع، مردم‏سالاری دینی یك حقیقت واحد در جوهره­ی نظام اسلامی است؛ چرا كه اگر نظامی بخواهد بر مبنای دین عمل كند، بدون مردم نمی‏شود؛ ضمن آن­كه تحقق حكومت مردم‏سالاری واقعی هم بدون دین امكان­پذیر نیست. مردم‏سالاری دینی، ناظر به مدلی از حكومت است كه بر مشروعیت الهی و مقبولیت مردم و در چارچوب مقررات الهی استوار است و در راستای حق­مداری، خدمت­محوری و ایجاد بستری برای رشد و تعالی مادی و معنوی مردم در جامعه برای دستیابی به کمال مختارانه، ایفای نقش می‏كند.

بر این اساس، مدل مردم­سالاری دینی، از سویی ریشه در آموزه‏های وحیانی دارد و از سوی دیگر، این آموزه‏ها را از رهگذر خواست و اراده­ی مردم دنبال می‏كند. از این رو در نظام مردم‏سالاری دینی، نظام سیاسی بر دو ركن الهی و انسانی استوار است و این نظام با در نظر داشتن اصول اعتقادی اسلام، رابطه­ی مردم و حكومت را تبیین می‏كند.

از «فضیلت­محوری»، «هدایت­محوری»، «حاكمیت الهی»، «ایمان دینی»، «انتخاب مردمی»، «آرمان­گرایی»، «تكلیف­محوری»، «شایسته­محوری»، «قانون­محوری» و «رضایت‏مندی» را می­توان به عنوان «اصول مردم‏سالاری دینی» نام برد.

از سوی دیگر، میان مردم­سالاری دینی و غیردینی وجوه اشتراك و افتراقی می­توان برشمرد.

«صاحب حق دانستن مردم و حرمت­نهادن به ملت»، «زمینه­سازی برای مشاركت مردمی در تمام مراحل تصمیم‏گیری سیاسی و اجتماعی»، «تعیین انتخابات، به عنوان طریق قانونی اعمال مردم‏سالاری»، «الزام به رأی اكثریت در امور اجرایی»، «احترام به آزادی‏های فردی و جمعی» و «توسعه­ی همه­جانبه و رشد و شكوفایی خلاقیت‏ها در پرتو تضارب آرا و تعامل افكار» جزو وجوه اشتراك این دو نظام­ است اگرچه در محتوای این دو تفاوت­های بنیادینی وجود دارد.

در مردم‏سالاری غیردینی، حاكمیت ملی به طور مطلق پذیرفته می‏شود؛ ولی در مردم‏سالاری دینی با پذیرش حاكمیت مطلق خداوند، حاكمیت ملی نسبی و در طول حاکمیت ذات اقدس الهی خواهد بود. به دیگر بیان، در مردم‏سالاری غیردینی، حاكمیت اولاً و بالذات از آن مردم است، ولی در مردم‏سالاری دینی، حاكمیت اولاً و بالذات از آن خدا است و حاكمیت مردم در طول حاكمیت خداوند جل و علا است و نه در عرض آن. مردم‏سالاری غیردینی، رأی اكثریت را به صورت مطلق ملاك عمل قرار می‏دهد؛ اما در مردم‏سالاری دینی در بعد قانون‏گذاری، رأی اكثریت در چارچوب شریعت اسلام پذیرفته می‏شود. در مردم‏سالاری غیردینی، دین صرفاً امری شخصی و مربوط به حوزه­ی فردی تلقی می­شود؛ اما در مردم‏سالاری دینی، دین، حوزه­ی فردی و اجتماعی مردم را در بر می‏گیرد. مردم‏سالاری غیردینی با مردم‏سالاری دینی در ارائه­ی تعریف از بشر و حقوق آن در پاره‏ای از موارد دیگر با هم اختلاف دارند. از این رو، نمی­توان این دو را عیناً مانند هم تلقی کرد.

نظام مردم­سالار دینی، نظامی است بر پایه­ی «ایمان راستین به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت مطلق و تشریع حقیقی به او و لزوم تسلیم بی­قید و شرط در برابر اوامر و نواهی او»، «اعتقاد به وحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین مورد نیاز بشر»، «توجه به معاد و روز حسابرسی واپسین و نقش سازنده­ی آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدای سبحان»، «قبول عدل خدا در تکوین و تشریع»، «تبعیت از امامت، خلافت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم اسلام» و «پذیرش کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسؤولیت او در برابر خداوند سبحان». در این نظام، حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خدا است و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است.

انسان در چارچوب شریعت آسمانی و اصول متخذ از قرآن و سنت و تبعیت از اولی الامر، در یک نظام مردم­سالار دینی می­تواند پله­های ترقی و پیشرفت با بپیماید و دنیا و آخرت خود را آباد سازد. بر این اساس باید در بالابردن نقش دین در مردم­سالاری کوشید. ارتقای نقش دين در حکومت‌داري منزّه و مردم­سالاری دینی لزوماً به معني غني‌سازي تصميم‌گيري در نهادها و سازمان‌ها مبتني بر انگاره‌هاي ديني است. از آن­جا که «حق همگان برای شرکت در تصمیم­گیری آگاهانه در مورد امور همگانی جامعه مبتنی بر آموزه­های دینی» محصول نهایی نظریه­ی مردم­سالاری دینی است، یکی از راه­های ارتقای نقش مردم در آن همه­گیرشدن شعار «مشارکت سياسي شهروند مسؤول» ناظر به تأکيد روايي نبوی با عبارت «کلکم راع و کلکم مسؤول عن رعيته» است. مسؤولیتی همگانی و متقابل در پرتو حق و تکلیف متقابل حکومت و مردم که راه را برای پیمودن مسیر تعالی بشر هموار می­سازد.

مؤسسه ی علمی و پژوهشی ابن سینا در سارایوو افتخار دارد که در راستای تقویت پایه های علمی و پژوهشی و نیز آشنایی با برخی آثار علمی، ترجمه ی این اثر را که با زبانی ساده و روان در این عرصه، سخن گفته است، به زبان بوسنیایی تقدیم ساحت علاقه مندان علم، ادب و فرهنگ نماید، باشد تا گامی هرچند کوچک در مسیر اطلاع رسانی در این زمینه ی مهم بردارد.

امیدواریم ترجمه ی این اثر و سایر آثار مشابه، زمینه ی آگاهی بیش تر فرهنگی را فراهم آورد و گام هایی در راه تعامل فرهنگی مناسب و مؤثر برداشته شود.

محمدعلی برزنونی

عضو هیأت علمی و مدیر مؤسسه علمی و پژوهشی ابن سینا

سارایوو

مقدمه   

فصل اول: دموکراسی  

زمینه های تاریخی       

زمینه های اقتصادی     

زمینه های فرهنگی      

فصل دوم: اصول و مبانی دموکراسی   

حاکمیت مردم  

برابری

آزادی  

قانون اساسی    

رضایت و قبول عامه   

انتقادپذیری       

پاسخگویی       

فصل سوم: ابزار های دموکراسی         

انتخابات          

وسایل خبری    

احزاب سیاسی  

گروههای ذی نفوذ        

فصل چهارم: حقوق بشر و دموکراسی  

حقوق بشر و دموکراسی           

نتیجه گیری     

فصل پنجم:      

لیبرالیسم و دموکراسی  

سوسیالیسم و دموکراسی           

آنارشیسم و دموکراسی 

فاشیسم و دموکراسی     

فصل ششم:      

مردم سالاری دینی       

امام علی (ع)   

امام خمینی (ره)           

آیت ا... خامنه ای        

فهی هویدی      

محمد سلیم العواء         

شیخ سعید حوی

یوسف قرصاوی           

استاد انور الجندی         

اخوان المسلمین مصر  

نتیجه گیری     

فصل هفتم:       

چشم انداز دموکراسی  

حکمت الاشراق

عنوان: حکمت الاشراق

مؤلف: شیخ شهاب الدین سهروردی

 مترجم: دکتر رشید حافظویچ

شابک:978-9958-845-03-1

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2011م.

معرفی: 

Sve knjige ovog izuzetnog čovjeka plemenite su i korisne, naročito knjiga Teozofija Svjetlosti (Kitab Hikma al-Ishraq) – ta riznica čudesa pomiješanih sa tako rijetko profinjenim i korisnim stvarima. Na zemaljskoj kugli nije viđena veličanstvenija knjiga o znanosti teologije ili o nekim drugim znanostima, ni plemenitija, tačnija, potpunija i pouzdanija. To je veoma značajno i plemenito djelo; ali to je i skrivena riznica, smotani tajanstveni svitak. Do nje se dolazi stazama samo za nju pridržanim. Malobrojni su oni koji hode tim stazama ili koji ih uopće poznaju. Za većinu učenjaka koji su došli poslije njega nije lahko slijediti te duhovne staze koje vode do ove knjige ili do odgonetanja njenih simbola. Takvi učenjaci zaokupljeni su stvarima ovoga svijeta i pretjerano su naklonjeni i naviknuti na riječi peripatetika. Neminovno je da će ova knjiga ostati zanemarena i zaboravljena zbog poteškoće njena stila i profinjenosti njene metode. Ali će Bog nama olakšati pristup čudesima i divotama sadržanim u njoj, i otkrit će nam njene duhovne zbilje i uzvišene istine. Snagom produbljenog spekulativnog umovanja nama će se posvijestiti i ono 'debelo' i 'mršavo', a na jedan drugi način ono profinjeno i uzvišeno. Dugo vremena ljubomorno smo čuvali tajanstva ove knjige, ne otkrivši ih nikome. Krili smo ih i nismo ih velikodušno dijelili. Nije to bilo iz puke škrtosti, nego zbog  teškog stila, prefinjenosti sadržinskih dubina i potraga za njima, koliko i zbog neznatnog broja istinski slobodnih, sposobnih i obrazovanih učenika spremnih da se prepuste izučavanju ove knjige. Razlog tome bila je i smrt znanja i mudrosti, smrt ljudi od učenosti i uma i posvemašnje mrtvilo na bazaru mudrosti tog vremena. Pa ipak, tokom svojih putovanja i prolaženja kroz zemlje, a na poticaj i poziv prijemčivih, učenih i onih kreposne duše i uzvišenih duhovnih težnji, osobno sam učio od ovog izuzetnog čovjeka i bio sam ponesen čežnjom da ga upoznam i izučavam njegove knjige i njegove riječi. Umni ljudi gorljivo su nastojali  primiti njegove mudre iskaze i sjajne poeme. Bilo je toliko molbi da ih pouči svojim duhovnim stazama i metodima, posebice onima iz njegove knjige Teozofija Svjetlosti. S ovom knjigom treba početi tek kada se prođu svi spoznajni putovi i potpuno učenje jednostavne filozofije i uobičajenih nauka, jer je ova knjiga sukus mudrosti i suština znanja, riznica čudesa i popis zadivljujućih stvari. Ni ja niti iko drugi nije pronašao autentičniju knjigu od ove za teozofiju i mistagogiju. Pošto je to tako, odlučio sam napisati opsežno tumačenje o njenim temeljnim i izvedenim učenjima, koja sadrže načela intuitivne i spekulativne mudrosti. U tom tumačenju ispravit ću ono što je suvišno ili ono što je pretjerano. Ondje ću uključiti rasprave i fragmente, nastojeći rasvijetliti nejasna i za razumijevanje teška mjesta, kako bih priskrbio jasna razrješenja profinjenih pitanja i tekstova ove knjige, i kako bih otkrio značenje  njenih simbola i znakova, istražio njena načela i ukazivanja. U svom tumačenju nastojat ću definirati zbilju, posvjedočiti istinu, upisati dokaz i olakšati put duhovnim putnicima do palače svetosti i prisutnosti Prijatelja – onima koji istrajavaju u dosezanju božanske Prisutnosti, koji hrle zvjezdanim konstelacijama, s nadom da će primiti izdašnu naknadu i divnu nagradu – besmrtnost i vječni život.

                                                                                                                          Dio iz Shahrazurijevog uvodnika  u Teozofiju svjetlosti

بو علی سینا - فلسوف و پزشک نامدار ایرانی

عنوان: بو علی سینا - فلسوف و پزشک نامدار ایرانی

مؤلف: جمعی از محققان زیر نظر سید کاظم بجنوردی

 مترجم: نرمین هوجیچ

شابک:9789958626166 

ناشر: موسسه ابن سینا

سال :2011م.

معرفی:

O Ibn Sini i njegovom životu dostupno je mnogo više podataka nego o bio kojem drugom muslimanskom filozofu. To prije svega zahvaljujući biografiji koju je napisao njegov odani učenik Abu 'Ubejd Džozdžani (umro 1046.), a čiji prvi dio je ustvari autobiografski,  tj. pisao ga je sam Ibn Sina. Ovaj spis kasnije će biti poznat kao „Sar gozašt“ ili „Sira“ (obje riječi, prva u perzijskom, druga u arapskom označavaju životopis ili biografiju; op.prev.). Najstariji danas dostupan tekst ove biografije je knjiga „Tatimeu sawani al hikmah“, knjiga Zahiruddina Abu Hasana 'Ali ibn Zejda Bejhakija, koja obuhvata i neke novije podatke o Ibn Sini. Pored ovog, imamo još dva izvješća o Ibn Sininom životu, jednu u knjizi „Ujun al Inba“ od Abu Usajbi'a, a drugo u Ibn Qaftijevoj histioriji „Tarikh al hikmah“. Međutim, podaci koje nalazimo u ova dva izvora međusobno se razlikuju, iako se oba autora pozivaju na Džozdžanijevu predaju. Osim toga i Ibn Khalqann u svome „Vafijatu al A-ajan“ donosi određene informacije, koje je, čini se, preuzeo od Bejhakija, a koje ne nalazimo kod Ibn Abu Usajbije i Ibn  Kaftija. Prije mnogo godin, Ahmed Fuad Ahvani pronašao je jedan tekst Ibn Sininog životopisa na marginama jednog rukopisnog primjerka Šahrazurijevog djela „Nuzhetu –l- Arvah“. Prema  Ahvanijevom mišljenju ove margine ispisao je Ahmed Kaši 1353. godine. Ahvani je 1952. godine, povodom  hiljadugodišnjice Ibn Sininog rođenja, u Kairu, pod naslovom „Nukatun fi ahvali Šejh al Reis Ibn Sina“ (crtice iz života Velikog učitelja Ibn Sine), a u okviru zbornika „Zikra Ibn Sina“. William E. Ghiolman je 1974. godine objavio kritičko izdanje ovog rukopisa, na temelju nekoliko njegovih inačica, uz engleski prevod, pod naslovom The life of Ibn Sina. Ovo je do sada najvjerodostojniji štampani žibvotopis Ibn Sine, iako i on sadrži određene pogreške i nedostatke, prije svega one koji se tiču pogrešnog čitanja i prevođenja pojedinih konstrukcija, na što je ukazao i Manfred Ulman u svom kritičkom osvrtu na ovo izdanje, obvjavljenom u njemačkom časopisu "Der Islam". Mi ćemo ovdje koristiti Ibn Sinino autobiografsko kazivanje, te Džozdžabnijev nastavak.

شرح عبدالله بوشنیاک بر فصوص الحکم ابن عربی جلد چهارم

عنوان: شرح عبدالله بوشنیاک بر فصوص الحکم ابن عربی جلد چهارم

مولف: عبدالله بوشنیاک

مترجم: دکتر رشید حافظویچ

شابک: 978-9958-9131-9-8 

ناشر: موسسه ابن سینا

سال: 2010م.

معرفی:

جایگاه و نقش طریقتهای صوفیانه در بوسنی و هرزگوین

عنوان: جایگاه و نقش طریقتهای صوفیانه در بوسنی و هرزگوین (مجموعه مقالات)

مولف: گروهی از مولفین

مترجم:

شابک:9789958626166 

ناشر: موسسه ابن سینا و انستیتو شرق شناسی

سال :2011م.

معرفی:

این کتاب حاوی مقالاتی است که در همایش بین المللی مولانا  (به مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد مولانا) در دی ماه 1386 (دسامبر2007) ارائه شده بود. این همایش به همت  موسسه ابن سینا و با مشارکت دانشکده علوم اسلامی، انستیتو شرق شناسی، و دانشکده فلسفه سارایوو برگزار شد.

مقالات منتخب که توسط محققین برجسته ای تدوین گردید، بر مبنای موضوع به هفت فصل به شرح ذیل تقسیم بندی شده است:

راه عشق رومی – بازتاب های مکتب ابن عربی – طریقت و دولت عثمانی – طریقت های دراویش در بوسنی – زبان و ادبیات صوفیانه – صوفیانی که زمان خود را تحت شعاع قرار دادند - شب عروسی در بوسنی و هرزگوین.

یادآور میشود دکتر احمد جلالی رئیس وقت کتابخانه مجلس و مشاور فرهنگی رئیس مجلس شورای اسلامی به دعوت موسسه ابن سینا در این همایش شرکت و سخنرانی نمود. مقاله ایشان با عنوان "آواز نی" به زبان بوسنیایی ترجمه شده و در این کتاب آمده است.

لازم به ذکر است تعدادی از مقالات به زبان انگلیسی برخی دیگر به زبان ترکی و بقیه به زبان بوسنیایی است.